Vào ngày 239 trước R-day, Jay Powell phát biểu rằng tốc độ tăng lãi suất sẽ chậm lại. Điều này không có nghĩa là lãi suất sẽ ngừng tăng, nhưng thay vì tăng lãi suất 75bps, lần tăng lãi suất kế tiếp có thể chỉ là 50bps. Lập tức thị trường hạ thấp kì vọng về lãi suất trong biên độ thời gian 12 tháng tới. Khi lãi suất chiết khấu giảm xuống, giá tài sản sẽ tăng lên. DJIA bật tăng 740 điểm, tương đương 2.2%. Sau đó ba ngày, 5/12/2022, khi chỉ số ISM dịch vụ ra mạnh hơn so với dự kiến, thị trường suy giảm 500 điểm: thị trường vẫn đang tiếp tục price in yếu tố lãi suất. Các dữ liệu cho thấy nền kinh tế mạnh sẽ hàm ý rằng Fed có thể hawkish, vì thế tin tốt sẽ trở thành xấu cho thị trường.
Sau khi DJIA đã tăng điểm trong hai tháng liên tục từ 28700 lên 33600 (+17%), thị trường trở nên nervous hơn. Thị trường trở thành trò chơi đoán người thắng cuộc trong một beauty contest. Chúng tôi thấy rằng các unlevered asset managers đã ngừng mua vào với các vị thế futures S&P 500. Dữ liệu này không hoàn hảo, đã thế nó còn bị lag 3 ngày. Nhưng điều gì xảy ra sau khi giá tăng nhiều và lực mua của một phần quan trọng của thị trường giảm sút? Giá sẽ xuống.
(Chart 1: SPX asset managers ngừng mua)
Ngày 13/12, CPI tháng Mười một hạ nhiệt còn 7.1% từ mức 7.7% trong tháng trước. Trước khi số liệu này được công bố, DJIA đang tăng khoảng 300 điểm. Với thông tin mới, lập tức DJIA futures bật tăng hơn 800 điểm so với phiên trước. Trong giờ giao dịch, DJIA đạt mức đỉnh cao mới trong cái bear market rally này, đạt 34712 điểm. Nhưng có gì đó đang diễn ra, giá chạy trong mức tăng 800 điểm một thời gian, rồi dịu xuống 700 điểm. 10yr yield giảm xuống mức thấp nhất 3.42% rồi chầm chậm gia tăng trở lại. Có cái gì đó không hợp lý, yield lẽ ra phải rớt và equity lẽ ra phải tăng, nhưng có một cái gì đó đang diễn ra. Dẫu sao thì equity đã tăng 17%, còn yield thì đã giảm từ 4.3% xuống còn 3.4%.
Anh bảo:
– Nếu tao bảo hôm nay là một ngày giảm điểm thì mày nghĩ sao? Thôi chốt lời dần thôi.
Không thể giảm được, DJIA vẫn đang tăng 700 điểm. Tôi không thể tin rằng thị trường có thể giảm điểm khi lạm phát hạ nhiệt xuống còn 7.1% so với kì vọng 7.3% YoY.
Nhưng thị trường tiếp tục xuống dần, mức tăng điểm còn 600 điểm, 500 điểm, 400 điểm. Và sau đó DJIA đã xuống mức đỏ, nó về mức thấp nhất 33890 điểm, mất 100 điểm so với mức đóng cửa khoảng 34000 điểm phiên trước. Thị trường giảm điểm vào một ngày lạm phát hạ nhiệt. Thật không thể tin nổi.
Tuy nhiên, đến cuối giờ giao dịch, bên mua trở lại, đẩy giá tăng khỏi khu vực giảm điểm. Chốt phiên, DJIA vẫn tăng, mức tăng chỉ là 100 điểm. Wow, what a day.
Anh nhún vai:
– Ờm, thị trường không giảm điểm như tao nghĩ. Nhưng dẫu sao mình cũng chốt lời kha khá ở mức giá cao rồi.
Nhưng dẫu sao thì tôi cũng chứng kiến một điều ngoạn mục: tại sao DJIA có thể giảm điểm từ mức tăng hơn 800 điểm intraday và chỉ may mắn tránh được giảm điểm vào cuối phiên. Vào một ngày lạm phát hạ nhiệt, và lạm phát đang là tâm điểm của thị trường. Tại sao?
Ngày hôm sau 14/12/2022, Fed tăng FFR lên 50bps như dự kiến. Như thế, Fed đã chấm dứt những lần tăng lãi suất 75 điểm để trở về mức nhẹ nhàng hơn. Quan trọng hơn, có lẽ Fed không còn behind the curve như thời gian trước. Trên thị trường, yield hầu như không đổi, còn DJIA giảm 140 điểm.
– Thôi bán nốt đi. Chốt lời hết thôi.
Ngày 18/12/2022, thông tin cho thấy rằng các unlevered funds sẽ phải bán khối lượng cổ phiếu trị giá khoảng $100 tỷ trong những tuần cuối tháng Mười hai. DJIA rớt về 33000 điểm, mất khoảng 1700 điểm so với mức đỉnh đạt được chỉ cách đây hơn một tuần giao dịch. Bất chấp lạm phát hạ nhiệt và Fed đã giảm tốc độ tăng lãi suất từ 75bps xuống còn 50bps, thị trường lãi suất chịu áp lực trở lại. Lợi suất 10yr US tăng từ mức thấp 3.4% lên 3.75%.
******
Ngày 20/12/2022, BOJ tuyên bố rằng lợi suất trái phiếu chính phủ 10yr của đất nước này được biến động trong phạm vi 50bps từ mức 0%. Điều này hàm ý rằng BOJ cho phép lãi suất được tăng lên cao hơn so với mức 0.25%. Trước đây có những thời điểm BOJ là người mua duy nhất trên thị trường trái phiếu nước này, và chừng nào BOJ ngừng mua thì thị trường trái phiếu tuyệt vời của đất nước có lịch sử thao túng mọi thứ này đóng băng hoàn toàn. Có nhiều phiên không có bất cứ một giao dịch trái phiếu 10yr nào của nước này: thị trường tin rằng trái phiếu giữ ở mức cao một cách bất hợp lý (đồng nghĩa với lợi suất thấp) trong bối cảnh lạm phát của nước này đang tăng. Ngày 23/12/2022, chỉ số CPI tháng Mười Một của Nhật tăng lên 3.8% YoY từ mức 3.7% trong tháng Mười. So với mức lạm phát mục tiêu của BOJ ở 2%, đây là tháng thứ tám liên tục lạm phát cao hơn mức này. BOJ kì vọng rằng lạm phát sẽ giảm xuống; nước này thậm chí còn cho rằng đây là cơ hội vàng để kích thích nền kinh tế sau hàng nhiều thập kỉ đình trệ trong giảm phát. Không có bất kì ai hành động một cách có lý trí có thể chấp nhật mức lợi suất thấp một cách vô lý của trái phiếu nước này trong bối cảnh ấy. Nhật bản là nước duy nhất có một số lợi suất vẫn còn ở mức âm. Hành động mới nhất của BOJ có phần điều chỉnh theo thực tế là lạm phát đang tăng, nghĩa là trái phiếu nước này sẽ bị giảm giá. Vì BOJ là người mua trái phiếu lớn nhất trên thị trường, đây cũng sẽ là loser lớn nhất khi giá trái phiếu giảm.
Nhưng nó cũng có nghĩa là đồng JPY sẽ tiếp tục tăng giá. U/J đã rớt như một hòn đá từ mức 150 vào cuối tháng 9 xuống còn 132 hiện tại. Trước chính sách này, chính phủ Nhật bắt đầu đổi giọng rằng một đồng yen yếu sẽ ảnh hướng tiêu cực đến nền kinh tế nước này. BOJ đã can thiệp hai lần vào thị trường ngoại hối mà chưa thành công. Nhưng chỉ những chú yen bear non nớt mới dám bán đồng yen khi lạm phát của nước này tăng cao, mà chỉ cần BOJ hoặc bộ Tài chính của nước này chỉ đổi giọng là những chú bears này sẽ bị squeezed chết tươi. Đó thực sự là những gì đã diễn ra.
Nhưng việc tăng giá mạnh của đồng yen sẽ ảnh hưởng một cách căn bản đến dòng vốn đầu tư, mà về căn bản là hoạt động carry trade.
******
Quốc gia Trung Hoa vĩ đại, sau khi chịu áp lực biểu tình ở nhiều nơi, nơi mà những người biểu tình giơ các tờ giấy trắng, biểu tượng cho ngôn luận bị tẩy trắng, đã thay đổi chính sách từ zero COVID sang chính sách chết hàng loạt. Các bệnh viện của Trung Quốc lập tức quá tải, thiếu ICUs, thiếu bình oxy. Những nhà xác không còn chỗ chứa và các lò hỏa táng hoạt động hết công suất mà không đáp ứng nổi nhu cầu. Những cảnh đau thương xảy ra tại Ấn Độ và nhiều quốc gia khác trước đây giờ lặp lại ở quốc gia này. Do chính sách ghi nhận người tử vong của nước này, theo đó, nếu bạn nhiễm COVID, nhưng bạn chết vì suy tim, cái chết của bạn sẽ được ghi nhận là vì suy tim chứ không phải vì COVID. Nhờ chính sách thống kê đầy thỏa đáng của quốc gia vĩ đại này, số người chết vì COVID ở nước này hình như vẫn ở con số không. Có một vài ước đoán rằng số người chết “liên quan đến” COVID ở Trung Quốc có lẽ sẽ đạt đến vài triệu người.
Trung Quốc có lẽ sẽ chịu cảng tang thương, với các đợt sóng COVID và chính sách mở thắt mở ra thắt vào sẽ làm các thị trường tài sản biến động mạnh. Nhưng sau một thời gian nào đó, ba tháng hay sáu tháng, quốc gia này sẽ đạt được miễn dịch cộng đồng. Những đợt kích thích kinh tế sau đó có thể sẽ thổi bùng giá trên thị trường hàng hóa.
******
Tại Việt Nam, tiêu dùng có vẻ tăng chậm lại, hoặc suy giảm. Một số mặt hàng như FMCG ghi nhận mức tiêu thụ không tích cực. Nhu cầu về xuất khẩu các mặt hàng chính thức đã giảm sút rõ ràng. Tại miền Bắc, Samsung, nhà sản xuất hàng công nghệ cao đã cắt giảm sản xuất. Tại miền Nam, các nhà máy sản xuất các mặt hàng công nghệ thấp và thâm dụng lao động như may mặc và đồ gỗ chẳng còn cách nào khác là cho công nhân về ăn tết sớm. Một nhân viên của EVN, nhà cung cấp điện của đất nước này, nói rằng tiêu dùng điện thương phẩm, vì các nhà máy đóng cửa, giảm 4 tỉ kWh so với kế hoạch.
Tuy nhiên, thị trường vẫn mù mờ một cách đáng ngạc nhiên trước thực tế xuất khẩu suy giảm rõ ràng. Một ví dụ là dù nhu cầu của các nhà bán lẻ lớn tại Mỹ đã biến mất, như amazon đã cắt các đơn hàng với GIL, một nhà cung cấp tại Việt Nam. Nhưng chỉ khi thông tin GIL kiện amazon vì cắt bỏ đơn hàng được Bloomberg đưa tin, giá cổ phiếu này mới giảm limit down 4 phiên liền.
Trong khi đó, các chủ nợ vẫn tích cực làm việc với Novaland, một nhà phát triển bất động sản hàng đầu. Ít ra thì chưa có một default notice nào của các chủ nợ được công bố. Tuy nhiên, ngày 19/12/2022, PSI, một nhà môi giới, đã thông báo đại khái rằng “Tôi xin trân trọng lu loa với mọi người là thằng Tèo nó chưa đưa thêm tài sản thế chấp cho tôi.” Thằng Tèo ở trong một trạng thái không lấy gì làm vui vẻ, vì tài sản của mình chỉ có ngần ấy, chủ nợ nào cũng đòi lấy thêm tài sản đảm bảo thì lấy đâu ra. Tèo phản đối rằng mày không có quyền lu loa lên như thế, tao còn ngồi đây, mày nói thế thì tao còn nhìn mặt ai. Khổ thân thằng Tèo. Nhưng ít ra đây vẫn không phải là một default notice.
Chúng tôi cắt toàn bộ Vietnamese equities position.
******
Một tuần trước kì nghỉ lễ đã qua. Đón Giáng Sinh thôi.
Tôi chúc mừng Giáng Sinh với anh và mọi người. Đèn điện tắt và mọi người lục tục về. Gió thổi thật lạnh. Tuyết trắng xóa. Khi chờ taxi dưới cửa văn phòng, tôi hỏi anh:
– Em vẫn thắc mắc với phản ứng của thị trường về lạm phát. Tại sao lại thế? Lạm phát hạ nhiệt. Em nghĩ lẽ ra equity phải tăng và lãi suất phải hạ xuống mới đúng.
– Thế à? Vì thị trường cổ phiếu giảm điểm khi lạm phát tăng, nên khi lạm phát giảm, giá cổ phiếu sẽ tăng trở lại?
– Vâng?
– Ờ thì đúng là thị trường vốn cổ phần giảm khi lạm phát tăng. Nhưng chỉ có thằng khờ mới tin rằng vậy thì khi lạm phát giảm, cổ phiếu sẽ tăng giá trở lại. Nếu mày tin vào thứ logic ngây thơ đó, mày sẽ sống không được lâu đâu.
Mày có nhớ tao đã nói rằng sẽ đến một lúc nào đó, thị trường vẫn cứ giảm ngay cả khi lạm phát đã giảm? Tao không chắc lắm lúc đó là bây giờ, thực tình tao nghĩ bây giờ vẫn hơi sớm. Có thể một cái correlation nào đó đang thay đổi, tao không biết. Nhưng tao nghĩ sớm muộn điều đó cũng đến thôi.
Chúc mừng các kì nghỉ. Happy Holidays!
******
Tôi cũng chào anh, rồi nhìn xe taxi của anh dần xa, đến khi bóng đèn cuối xe anh chỉ còn là một chấm đỏ lờ mờ đã dần biến vào không gian xa và không nhìn rõ nữa. Tôi nhìn lên xa xa, rất xa xăm ngoài kia, nơi những ngôi sao không rõ tên đang nhấp nháy từ vô tận. Tôi nhớ về những nhịp điệu dao động điên loạn của một thứ gọi là thị trường, một thứ logic kì dị nào đấy mà tôi không thể nào minh định được. Bỗng nhiên tôi nhớ về những gì đã trải qua trên thị trường. Bỗng nhiên tôi nhớ cả về những gì tôi chưa trải qua, và thế là tôi huýt sáo và bước đi.
Happy Holidays!